28η Οκτωβρίου: H Λέσβος τιμά τον ήρωα Γιώργο Κουβελίδη – Το προσφυγόπουλο από τη Σμύρνη που έπεσε στη Μάχη της Κρήτης

Στην επέτειο των 85 χρόνων από την επέτειο του «ΟΧΙ» στις 28 Οκτωβρίου του 1940, ο δήμος Δυτικής Λέσβου, οι συγχωριανοί του στον Πολιχνίτο, οι Μικρασιάτες αλλά και οι Κρητικοί του νησιού θυμούνται έναν δικό τους «μικρό ήρωα», τον Γιώργο Κουβελίδη.

Το 19χρονο προσφυγόπουλο από τη Σμύρνη, που αντί της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην οποία είχε εισαχθεί, στις 2 Οκτωβρίου του 1940, μόλις 26 μέρες πριν από τις 28 Οκτωβρίου του 1940, «επειδή η πατρίδα κινδυνεύει» παρουσιάστηκε στη Σχολή Ευελπίδων.

Σήμερα Δευτέρα 27 Οκτωβρίου στις 17:00 το απόγευμα στην πλατεία του Ηρώου του Πολιχνίτου, στη διάρκεια εκδήλωσης τιμής στο έπος του 1940 παρουσία σημερινών συναδέλφων του, αντιπροσωπείας της Σχολής Ευελπίδων, ο Γιώργος Κουβελίδης θα περάσει «αφηρωισμένος» στην αιωνιότητα.

Θα πραγματοποιηθούν τα αποκαλυπτήρια του μνημειακού χώρου με την προτομή του, έργο που αποφάσισε ο δήμος Δυτικής Λέσβου και υλοποιήθηκε από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με επιστημονικά υπεύθυνο τον εικαστικό καθηγητή Χάρη Κοντοσφύρη. Ενώ η προτομή αποτελεί έργο του καθηγητή Χρήστου Τσώτσου.

Όσον αφορά την προτομή του, ο κ. Κοντοσφύρης συμπληρώνει: «Η προτομή του Κουβελίδη, φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη Χρήστο Τσώτσο, δεν είναι απλή αναθηματική γλυπτική. Κατασκευασμένη από ορείχαλκο, αναδεικνύει το βλέμμα του ήρωα πίσω από τα γυαλιά του: στο δεξί γυαλί αποτυπώνονται οι ορίζοντες των τελευταίων θαλασσών που είδε — το Κυθήρειο, το Αιγαίο, το Ιόνιο και το Κρητικό πέλαγος. Στο αριστερό, οι σπασμένες αμφίρροπες γραμμές σχηματίζουν έναν σταυρό, αναδεικνύοντας τη στιγμή και την πτώση του νεαρού ήρωα. Ο γλύπτης δεν εξωράισε το βλέμμα, αλλά συνέθεσε την κακοτοπιά του θανάτου σαν μια στιγμή που βιώνουμε ξανά και ξανά, παρακολουθώντας το γλυπτικό πορτρέτο. Οι γραμμικές υπογραμμίσεις και τα ίχνη από τα εργαλεία ζωντανεύουν τη μορφή του, δίνοντάς της σχεδόν ζωγραφική και σχεδιαστική διάσταση. Το μνημείο επιτρέπει στον θεατή να αντιληφθεί τον ήρωα ως ενήλικο, πλήρη ημερών, παρά τη νεαρή του ηλικία — ένα μοναδικό εύρημα για μνημείο νέου ήρωα».

Αναφερόμενος δε συνολικά στο έργο που συνέθεσε ο κ. Κοντοσφύρης καταλήγει: «Η σύνθεση στο χώρο και το φως, δίνει τη δυνατότητα η παρουσία του Κουβελίδη να γίνεται αισθητή από κάθε γωνιά. Το μνημείο δεν τιμά μόνο έναν νεαρό που έπεσε για την πατρίδα, αλλά ενσαρκώνει την ιδέα της αρετής, της γενναιότητας και της αυτοθυσίας. Η θυσία του Γεωργίου Κουβελίδη παραμένει ζωντανή και σήμερα, όχι ως αφηρημένο γεγονός, αλλά ως ενεργό μήνυμα ηθικής και ιστορικής μνήμης – μια διαρκής υπενθύμιση ότι η αρετή και η πίστη στο καθήκον έχουν αξία, ακόμα και απέναντι στην ήττα και στο σκοτάδι της εποχής.».

Των αποκαλυπτηρίων θα ακολουθήσει στην αίθουσα του Πολυκέντρου Πολιχνίτου ομιλία του Συνταγματάρχη (ΠΖ) Παναγιώτη Νάκου, ιστορικού της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού του Γενικού Επιτελείου Στρατού με θέμα «Η μάχη της Κρήτης και ο ήρωας Εύλεπις Γιώργος Κουβελίδης».

Σε δήλωση του, για το έργο που παραδίδει σήμερα ο Δήμος Δυτικής Λέσβου, ο δήμαρχος Ταξιάρχης Βέρρος, αναφέρει σχετικά:

«Τιμάμε με καθυστέρηση των τοπικών κοινωνιών ομολογουμένως, τον Εύελπη Γιώργο Κουβελίδη. Ένα προσφυγόπουλο στον Πολιχνίτο, από τα Άγια χώματα της γης της Ιωνικής Σμύρνης, που το Σεπτέμβριο του 1940 διάλεξε το δύσκολο δρόμο της Σχολής Ευελπίδων αντί για τον εύκολο για την εποχή, δρόμο της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Πού έχυσε το αίμα του για αυτήν την πατρίδα στα άγουρα του ακόμα νιάτα. «Ωραίος ως Έλληνας» καταπώς λέει ο ποιητής.

Δεν εξοφλούμε όμως το χρέος τιμής του τόπου, στον ήρωα. Το χρέος αυτό δεν εξοφλήθηκε ούτε με την ανακατασκευή του μνήματος του στο νεκροταφείο του Πολιχνίτου φέτος το Μάιο, όπου τοποθετήσαμε τα λείψανα του μαζί με αυτά των γονιών του. Γιατί τόσα χρόνια, τόσοι και τόσοι, έλεγαν αλλά δεν έπρατταν.

Δεν εξοφλείται με την κατασκευή του μνημείου του στην πλατεία του Ηρώου και της προτομής του, τη δημιουργία των οποίων αναθέσαμε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και στους καθηγητές της Χρήστο Τσώτσο και Χάρη Κοντοσφύρη. Οι οποίοι και μας παραδίδουν ένα αληθινό έργο τέχνης.

Δεν θα εξοφληθεί όμως και από το επόμενο βήμα μας. Αυτό της συντήρησης της οικίας Κουβελίδη – τελευταία προσφορά της προσφυγικής οικογένειας στον τόπο μας – ώστε να στεγαστεί εκεί εκτεθειμένη μουσειολογικά σύγχρονα, η λαογραφική συλλογή του Πολιχνίτου. Μαζί και μια αίθουσα της ιστορίας του Γιώργου και των γονιών του. Της ιστορίας των Μικρασιατών του Πολιχνίτου.

Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου καταθέτει ένα δάφνινο στεφάνι μνήμης στο μνημειακό χώρο για το δικό μας “μικρό ήρωα”. Και τον παραδίδει στη νέα γενιά ως αφορμή έμπνευσης και πίστης στη συνέχεια ενός τόπου που γεννά ήρωες».

Ποιος ήταν ο Γιώργος Κουβελίδης

Ο γεννημένος στη Σμύρνη πρόσφυγας στον Πολιχνίτο Γιώργος Κουβελίδης, παιδί του Νικόλαου και της Ευανθίας από το Αξάρι αυτοί της Μικρασίας, συνδύαζε μοναδικά τη ζωντάνια και τον ενθουσιασμό του νέου με μία βαθύτερη αίσθηση καθήκοντος και ηθικής που θα ταίριαζε σε κάποιον μεγαλύτερο του.

Από ένα απόσπασμα μιας έκθεσής του στο σχολείο, αποκαλύπτεται ένας έφηβος εραστής της ειρήνης, της δημιουργίας, της ανθρωπιάς και της συνειδητής υπακοής στους νόμους της Πολιτείας. Η αγωνία και η απορία του ήταν ποια πρέπει να είναι η στάση του ανθρώπου μετά τον πόλεμο. Για τη στάση του ανθρώπου στον πόλεμο δεν είχε απορία.

Μαθαίνει ξένες γλώσσες, γράφεται σε φυσιολατρικό σύλλογο, συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις, γράφει θεατρικά έργα, μεταφράζει, γράφει πεζά και ποιήματα, μαθαίνει χορούς με άλλους συμμαθητές του, εκδίδει λογοτεχνικό περιοδικό, κάνει μαθήματα κιθάρας, αριστεύει στο σχολείο. Για όλες αυτές τις δραστηριότητες, που και ένα σύγχρονο έφηβο θα τον έκαναν να νιώθει μειονεκτικά έπαιξε καθοριστικό ρόλο εκτός από την οικογένειά του (κουβαλάει είπαμε τον κοσμοπολίτη Μικρασιάτη στα γονίδια του) και ασφαλώς το περιβάλλον μιας μεγάλης πόλης σαν τη Μυτιλήνη, στην οποία βρίσκεται, για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Γυμνάσιο και φυσικά οι Δάσκαλοί του.

Ο Γιώργος Κουβελίδης κατατάχθηκε στη σχολή Ευελπίδων στις 2 Οκτωβρίου 1940, δηλαδή την 28η Οκτωβρίου κατά την έναρξη του πολέμου ήταν 26 ημερών Εύελπις.

Ως πρωτοετής της Σχολής δεν συμμετέχει στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο αλλά εκπαιδεύεται έως και τη συνθηκολόγηση και την κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα.

Σύμφωνα με το Στρατηγό Γ.Π. Μπερδέκλη «Η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων θα υφίστατο την τύχη των άλλων εις Αθήνας στρατιωτικών μονάδων και καταστημάτων παραδιδόμενη αμαχητί εις τον εχθρόν. Οι Ευέλπιδες φλεγόμενοι υπό πατριωτικού ενθουσιασμού, δεν ηδυνήθησαν να πεισθώσι όπως καταθέσωσι τα όπλα και θεωρήσωσι την Ελλάδα υποκύπτουσα εις την εχθρικήν δύναμιν. Ο πατριωτισμός των οδήγησεν τούτους εις στάσιν. Κατήργησαν την διοίκησιν και τους αξιωματικούς, οι οποίοι συντάχθηκαν με την άποψη της παραδόσεως και ανηγόρευσαν προσωρινόν Διοικητήν τον Λοχαγόν πολεμικής διαθεσιμότητας Δανίκαν Θεμιστοκλή, υπηρετούντα εις την Σχολήν τότε λόγω του πολέμου. Ο Λοχαγός ούτος μετά των κατώτερων αξιωματικών, οίτινες ετέθησαν επικεφαλής των στασιασάντων Λόχων και Διμοιριών Ευελπίδων έφτασαν εις την Κρήτην (μαχόμενοι, πορευόμενοι και βομβαρδιζόμενοι καθ’οδόν)…».

Μεταξύ των Ευέλπιδων που μετακινήθηκαν στην Κρήτη και ο Γιώργος Κουβελίδης.

Η Μάχη για την κατάληψη της Κρήτης διαρκεί περί τις 20 μέρες. Κατά την μάχη της Κρήτης σκοτώνεται ο Εύελπις Κουβελίδης.

Το στρατόπεδο του Πολιχνίτου ονομάζεται «Στρατόπεδο Γεωργίου Κουβελίδη». Ενώ το πατρογονικό του σπίτι δωρίθηκε στον τότε Δήμο Πολιχνίτου και στεγάζει τη λαογραφική του συλλογή και πρόκειται σύντομα να επισκευασθεί από το Δήμο Δυτικής Λέσβου.

Τον περασμένο Μάιο με φροντίδα του Δήμου Δυτικής Λέσβου έγινε ανακομιδή των λειψάνων του ήρωα και τοποθετήθηκαν μαζί με τα λείψανα των γονιών του σε νέο τάφο που κατασκευάσθηκε σε περίοπτη θέση στο νεκροταφείο του Πολιχνίτου.