Συμπλήρωμα και προσθήκες –διευκρινήσεις στην δημοσίευση του Νέου Κόσμου Αυστραλίας της Καλομοίρας Γαβριήλ, με τίτλο «ΟΙ ΔΥΟ ΔΙΩΓΜΟΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΜΕΓΑΛΩΣΑΜΕ ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑ».
Με ανείπωτη συγκίνηση έγινα γνώστης της ανωτέρω δημοσίευσης! Και αυτό γιατί ξεπήδησαν μέσα από το μυαλό μου μνήμες και εικόνες που ελάχιστες έζησα προσωπικά στα πολύ παιδικά μου χρόνια, αλλά έχουν εμφυτευτεί ανεξίτηλα μέσα μου από τις ανεπανάληπτες διηγήσεις των δικών μου ανθρώπων, της γιαγιάς Μαργίτσας Σκαφίδα, (Ρεΐζντερε 1887 -Βέλο 1979), του πατέρα μου Νικολάου Θωμαδάκη (Ρεΐζντερε 1912 –Βέλο 2003) και της αδελφής του και θείας μου Κωνσταντίνας (Ρεΐζντερε 1921 –Αθήνα 2011)…
Για πρώτη φορά στην 64χρονη ζήση μου, γνώρισα την εικόνα του Γιάννη του Κουρίσου και της συζύγου του της Καλομοίρας, παρότι μου είχαν μεταφερθεί γι’ αυτούς τόσα και τόσα… Του «θείου Κουρίσου», όπως τον ονόμαζε ο πατέρας μου, αφού η Καλομοίρα η σύζυγός του ήταν αδελφή του παππού μου με το ίδιο ονοματεπώνυμο με εμένα, τον οποίο «ετελείωσαν» οι τσέτες του Πεχλιβάν Πασά (Πεχλιβάνη τον αποκαλούσε ο πατέρας μου), στα μαρτυρικά γεγονότα στο Ρεΐζντερε το 1922…
Του Κουρίσου που υπήρξε για τον πατέρα μου, ο δεύτερός του πραγματικός πατέρας. Που τον βοήθησε να τελειώσει το Σχολαρχείο στο Κάστρο (Μύρινα σήμερα), που τον έπαιρνε μαζί του με τις τράτες και τα γρι γρι του στα καθημερινά ψαρέματα που έφθαναν μέχρι τη Σαμοθράκη! Που βοήθησε την χήρα του αδελφού της γυναίκας του να βρει και να νοικιάσει σπίτι στο Κάστρο για να διαμείνει με τα ορφανά της…
Στους ανωτέρω αναφέρεται η αρθρογράφος, στο σημείο που αναφέρει για συγγενείς που μετακόμισαν στην Κόρινθο (συγκεκριμένα στο Βέλο Κορινθίας). Ως προς τους συγγενείς της Ιεράπετρας ήταν, η Ματρώνα Θωμαδάκη του Γεωργίου, γεννηθείσα στο Ρεΐζντερε το έτος 1980 και ο γιος της Θωμαδάκης Δημήτριος του Γεωργίου, γεννηθείς το 1922 επίσης στο Ρεΐζντερε. (Στοιχεία από το βιβλίο της Μαρίας Μαθιουδάκη -Δραγασάκη ΜΝΗΜΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ). Σήμερα ζουν τα εγγόνια της Ματρώνας, Γιάννης Θωμαδάκης στην Ιεράπετρα και Ματρώνα Θωμαδάκη σε χωριό έξω από την Ιεράπετρα.
Επανέρχομαι στον Κουρίσο για να καταδείξω τη μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά που άφησε στην Λήμνο (πέρα από τις καθημερινές δραστηριότητες στην αλιεία της περιοχής), σύμφωνα με τις μαρτυρίες και τα λεγόμενα του πατέρα μου:
Στη διάρκεια του Α’ Διωγμού του έτους 1914, όταν όλοι οι Ρεϊζντεριανοί κατέφυγαν στην Λήμνο και κυρίως στα Λέρα τότες (Άγιος Δημήτριος σήμερα), ο Κουρίσος πρωτοτραγούδησε και δίδαξε το πανέμορφο τραγούδι «Η ΒΡΑΚΑ», το οποίο στη συνέχεια πέρασε σε όλα τα νησιά του Αιγαίου και στην Κύπρο. Επίσης από τον Κουρίσο και γενικότερα από τους Ρεϊζντεριανούς πρόσφυγες την ίδια εποχή πρωτοδημιουργήθηκε το τραγούδι «ΑΠΟ ΤΣ’ ΑΓΓΑΡΙΩΝΕΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΚΟΝΤΙΑ, ΕΧΑΣΑ (ή ήχασα) ΜΑΝΤΗΛΙ Μ’ ΕΚΑΤΟ ΦΛΟΥΡΙΑ, ΕΜΑΘΑ (ή ήμαθα) ΠΩΣ ΤΟ ‘ΒΡΕ ΜΙΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΑ, ΟΜΟΡΦΗ (ή έμορφη) ΚΥΡΙΑ ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑ», στο ίδιο τραγούδισμα και ρυθμό με το πολυαγαπημένο για τους Ρεϊζντεριανούς πασίγνωστο και πανέμορφο τραγούδι της Σμύρνης «ΗΧΑΣΑ ΜΑΝΤΗΛΙ Μ’ ΕΚΑΤΟ ΦΛΟΥΡΙΑ, ΗΜΑΘΑ ΠΩΣ ΤΟ ‘ΒΡΕ ΜΙΑ ΜΠΟΥΡΝΟΒΑΛΙΑ».
Χαρακτηριστικά ως προς το τελευταίο τραγούδι, ο πατέρας μου, μου είχε διηγηθεί το εξής περιστατικό: Στο γνωστό και ονομαστό για δεκαετίες λαϊκό μουσικό κέντρο του Βέλου του Σπήλιου του Σπυρόπουλου, όπου ο πατέρας μου κατασκεύασε εξωτερική πίστα σε διπλανό χωράφι τότες, στα εγκαίνια όλοι οι θαμώνες έβαλαν επιτακτικά τον πατέρα μου με την γιαγιά να το τραγουδήσουν επανειλημμένα «ίσαμε» 20 φορές τουλάχιστον! Και αυτό, μόνο με τη συνοδεία του ήχου του ταψιού της γιαγιάς! Τόσο πολύ τους άρεσε!
Ήμουν τυχερός να προλάβω να επισκεφτώ τα απομεινάρια της οικίας του Κουρίσου στον Κοντιά, όταν βρέθηκα στην Λήμνο, στο 40ήμερο μνημόσυνο του εξάδελφου, του Γιάννου του Μικρουδάκη. Πήγαμε εκεί καθώς και στο αγκυροβόλιο των σκαφών του με τον αείμνηστο φίλο τον Σωτήρη τον Μαυράκη και με άλλους συγγενείς…
Σημειώνω επιπλέον ότι όταν ο Κουρίσος σε μεγάλη πλέον ηλικία χρειαζόταν ιατρική φροντίδα και ερχόταν στην Αθήνα με την κόρη του Μαρία, διέμεναν αποκλειστικά στο σπίτι της θείας μου της Κωνσταντίνας στην Καισαριανή…
Και κάτι μη σχετικό, αλλά σχετίζεται με το όλο σόι και από τις δύο πλευρές (εδώ από την πλευρά των συγγενών της γιαγιάς, των Πατεράκηδων)… Στην παράγκα που έμεναν μεταγενέστερα από την Λήμνο οι δικοί μου στο ρέμα του Αγίου Νικολάου στην Καισαριανή, έζησε τα 4 χρόνια ως εύελπις και ο μετέπειτα Αντιστράτηγος Μηχανικού Ελευθέριος Πατεράκης. Γι’ αυτό και μέχρι τα τελευταία του ο Λευτέρης όταν μιλούσε ευσεβέστατα για την γιαγιά μου, δάκρυζε και μου έλεγε: «ήταν η δεύτερή μου μάνα»…
Για να μην μακρηγορώ και κουράζω, ολοκληρώνω εδώ την εν λόγω προσθήκη επιβεβαιώνοντας απόλυτα τα όσα αναφέρει από τα εσώψυχά της η αρθρογράφος στην εφημερίδα Νέος Κόσμος της Αυστραλίας.
Συνοδεύω την ανωτέρω κατάθεσή μου με ιστορικό φωτογραφικό υλικό άρρηκτα συνδεδεμένο, τόσο με τα αναφερθέντα εδώ, όσο και κυρίως με την κατάθεση ψυχής της Καλομοίρας Γαβριήλ στον ΝΕΟ ΚΟΣΜΟ των ομογενών μας στην Αυστραλία:
- Η μητέρα της αρθρογράφου Μαρία (το Μαράκι του Κουρίσου), όπως η ίδια το σημειώνει στην πίσω πλευρά της φωτογραφίας ντοκουμέντο από το Ρεϊζντερε Ερυθραίας Μικράς Ασίας! Της μοναδικής φωτογραφίας από την κωμόπολη των 4.500 κατοίκων στην απογραφή του έτους 1919, που διασώθηκε από την λαίλαπα του 1922! Όπου εικονίζονται οι μαθήτριες και οι δασκάλες τους στο Παρθεναγωγείο του Ρεΐζντερε κατά το σχολικό έτος 1919-1920! Η σημειωμένη με σταυρό από πάνω της, είναι η Μαρία η Κουρίσου, η κόρη της Καλομοίρας… Μια φωτογραφία κατάθεση ψυχής στην Μαρία Μικρουδάκη, την εγγονή της, μαζί με την ποιητική της προίκα, όπως την κατέγραψε στο τετράδιο που της παρέδωσε…
2. Σημαντική επίσης είναι η πίσω πλευρά της παραπάνω φωτογραφίας, με τη προσωπική αφιέρωση της Μαρίας Κουρίσου στην μητέρα της Καλομοίρα! Εκτιμώ ότι, αφενός δείχνει όλο το σεβασμό των Ρεϊζντεριανών παιδιών προς τους γονείς τους και αφετέρου αναδεικνύει την αυθόρμητη ποιητική και μουσικολογική κληρονομιά των όμορφων αυτών προγόνων μας, τόσο στην ψυχή τους όσο και στην εξωτερίκευση των συναισθημάτων τους!
«Όσα μίλια μας χωρίζουν,
γλυκιά μου σεβαστή μητέρα,
σου στέλνω (εγώ) τόσες μου ευχές,
γι’ αυτή την άγια μέρα!
(Ενθύμιον του σχολιού μου, Μαράκι Κουρίσου το πατρικό μου όνομα)».
- Φωτογράφιση έτους 1924 (με τα τότες φωτογραφικά μέσα της εποχής εκείνης), των τριών διασωθέντων από την Ρεϊζντεριανή οικογένεια του Δημητρίου Θωμαδάκη, στη θυσία του άμαχου Ελληνικού πληθυσμού στην μαρτυρική Γη της Ιωνίας Μικρασίας… Εδώ, μπροστά στο τούρκικο σπίτι -δωμάτιο στο Κάστρο -Μύρινα της Λήμνου, που νοίκιασε η γιαγιά μετά από ενάμιση χρόνο από την σωτηρία, κατά τον οποίο παρέμειναν στα φιλόξενα χώματα της Χίου, τα Χώματα της Σωτηρίας από τις σφαγές του φθινοπώρου του 1922 στο Ρεΐζντερε…
Εικονίζονται ο γιος Νικόλαος σε ηλικία τότε 14 ετών, η μητέρα του Μαργίτσα (χήρα, αφού ο παππούς Δημήτριος εκτελέστηκε στα γεγονότα στο Ρεΐζντερε πριν από 2 χρόνια) και η θυγατέρα Κωνσταντίνα που είχε γεννηθεί και αυτή στο Ρεΐζντερε το έτος 1921.
- Απόδειξη πληρωμής του Υποκαταστήματος της ΕΤΕ Λήμνου της 1ης Φεβρουαρίου 1929, από το οποίο προκύπτει η εξόφληση από την γιαγιά μου Μαρία (Μαργίτσα) Θωμαδάκη -Σκαφίδα, του ενοικίου του δωματίου στο οποίο διέμεναν τα διασωθέντα από την σφαγή του 1922 στο Ρεΐζντερε Ερυθραίας Μικράς Ασίας, μέλη της οικογένειας του παππού Δημητρίου Θωμαδάκη, από 1-5-1926 μέχρι 31-1-1929. Στο εν λόγω δωμάτιο διέμειναν από το έτος 1924, όταν ολοκληρώθηκε η μεταφορά του τουρκικού πληθυσμού της Λήμνου στην Τουρκία…
5. Αναμνηστική φωτογραφία έτους 1957 στο Βέλο Κορινθίας του πατέρα μου και της μητέρα μου στην ταράτσα του σπιτιού τους στο Βέλο με συγγενικά πρόσωπα από το Ρεΐζντερε και τη Λήμνο. Στη δεξιά πλευρά ο Γιάννης Σκαλιωτάκης με τη σύζυγό του και θεία της αρθρογράφου Βενετία, έχοντας μπροστά τους την κόρη τους… Σημειώνω ότι, από όσα θυμάμαι από τη παιδική μου ηλικία, υπήρξαν συχνές και τακτικές επισκέψεις Μικρασιατών συγγενών και φίλων στο σπίτι μας.
Σας ευχαριστώ για την υπομονή σας!
Δημήτρης Νικ. Θωμαδάκης.
Ειδήσεις Σήμερα:
Ακολουθήστε το LimnosReport.gr - στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από την Λήμνο το Βόρειο Αιγαίο, όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο.
