Βασίλειος Φ. Καλύβας:Περί ουρολοιμώξεων ο λόγος…..

Γράφει ο Βασίλειος Φ. Καλύβας

MD, MSc, PhDc, FEBU

Στρατιωτικός Ιατρός

Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος

υπ.Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.

Κάτοχος Ευρωπαϊκού Διπλώματος Ουρολογίας

Η ουρολοίμωξη είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μολύνσεις/ λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος από μικροοργανισμούς, όπως τα βακτήρια, οι ιοί και οι μύκητες.

• Η πιο κοινή αιτία : Βακτήρια
• Το πιο συχνό βακτήριο: Ε.coli
• Χλαμύδια και μυκόπλασμα είναι συχνά αίτια λοιμώξεων της ουρήθρας και του προστάτη και σπανιότερα της ουροδόχου κύστεως. Μεταδίδονται συνήθως σεξουαλικά και απαιτούν παράλληλη θεραπεία και των δύο συντρόφων.

Πόσο συχνές είναι οι ουρολοιμώξεις στους ενήλικες;

• Είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος λοιμώξεων στον άνθρωπο. 
• Οι γυναίκες: περισσότερο επιρρεπείς σε ουρολοιμώξεις σε σχέση με τους άνδρες για τους εξής λόγους:
  • η γυναικεία ουρήθρα είναι πολύ μικρότερη από του άντρα, επιτρέποντας στα βακτήρια να μπουν γρήγορα στην κύστη. 
  • η γυναικεία ουρήθρα απέχει ελάχιστα εκατοστά από το αιδοίο και τον πρωκτό, όπου φυσιολογικά υπάρχουν μικρόβια.
  • ο κίνδυνος να αναπτύξουν έστω ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης στη ζωή τους είναι μεγαλύτερος από 50%.

• Οι ουρολοιμώξεις στους άντρες δεν είναι τόσο συχνές όσο στις γυναίκες, αλλά συνήθως είναι πιο σοβαρές και απαιτούν μεγαλύτερης διάρκειας θεραπεία.

Τι αυξάνει τον κίνδυνο των ουρολοιμώξεων;

1. Κακή υγιεινή της πρωκτογεννητικής χώρας (ερεθιστικά αφρόλουτρα για τοπική ή ενδοκολπική υγιεινή).
2. Κακές συνήθειες ούρησης (αναβολή ούρησης σε επαγγελματικούς ή εξωτερικούς χώρους).
3. Σεξουαλικές πρακτικές (χρήση λιπαντικών, πρωκτικό σεξ)-απαραίτητη η ούρηση και στα δύο φύλα μετά την επαφή.
4. Αντισύλληψη (σε γυναίκες που χρησιμοποιούν διάφραγμα ή σπερματοκτόνες ουσίες για αντισύλληψη ευνοείται η ανάπτυξη μικροβίων)
5. Στάση των ούρων-απόφραξη ουροποιητικού (υπερτροφία προστάτη, λιθίαση).
6. Νευρογενής κύστη (πχ σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας ή κάκωση νωτιαίου μυελού).
7. Ουροκαθετήρας (αποτελεί ξένο σώμα άρα και αιτία λοίμωξης).
8. Σακχαρώδης διαβήτης

Τί είναι οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις;

Είναι η εμφάνιση τριών ή περισσότερων επεισοδίων ουρολοίμωξης κάθε χρόνο.

• Περίπου το 20% των νεαρών γυναικών, μετά την πρώτη ουρολοίμωξη, θα έχουν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.
• Κάθε επιπλέον επεισόδιο αυξάνει τον κίνδυνο ότι θα ξανασυμβεί. 
• Σε μερικές από αυτές, οι υποτροπές θα σταματήσουν σε  1-2 χρόνια, αν αντιμετωπιστούν σωστά με έντονη προσπάθεια στην πρόληψη.

Στους άνδρες οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις συμβαίνουν, αν συνυπάρχουν άλλες παθήσεις (υπερτροφία προστάτη, χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης ή νευρογενής κύστη (παραπληγικοί).

Ουρολοιμώξεις και εγκυμοσύνη

• Οι έγκυες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν ουρολοίμωξη σε σχέση με τις άλλες γυναίκες 
• Μεγαλύτερη πιθανότητα τα μικρόβια να «φτάσουν» στα νεφρά και να κάνουν πυελονεφρίτιδα. 
• Αιτία: η πίεση που ασκεί το έμβρυο στο ουροποιητικό σύστημα (κυρίως στους ουρητήρες), που, κάποιες φορές, προκαλεί απόφραξη και στάση των ούρων. 
• Συστήνεται: προληπτική εξέταση ούρων περιοδικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης;

Τα συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.

• Στις νεαρές γυναίκες: συχνουρία, καύσο και πόνο χαμηλά στην κοιλιά ή στα έξω γεννητικά όργανα κατά την ούρηση, ενώ δεν είναι σπάνια και η παρουσία αίματος, ιδιαίτερα στο τέλος της ούρησης. 
• Στις ηλικιωμένες γυναίκες και στους άντρες:  μπορεί να αναφέρουν  αδυναμία, τρόμο και κοιλιακό άλγος ειδικά αν συνυπάρχει πυρετός. Τα ούρα μπορεί να φαίνονται θολά, σκούρα ή αιματηρά ή ακόμη να έχουν μία δυσάρεστη  μυρωδιά. 
• Σε άτομα που φοράνε  καθετήρα: το μόνο σύμπτωμα μπορεί να είναι πυρετός με ή χωρίς ρίγος, που δεν μπορεί να αποδοθεί σε άλλη αιτία. 
• Συνήθως οι ουρολοιμώξεις δεν προκαλούν πυρετό, εάν μολυνθεί μόνο η  κύστη. 
• Ο πυρετός μπορεί να σημαίνει ότι η μόλυνση έχει φτάσει στα νεφρά ή έχει μολυνθεί ο προστάτης, και είναι ένδειξη άμεσης φαρμακευτικής αντιμετώπισης και πιθανότατα νοσηλείας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ουρολοίμωξης;

• Η γενική ούρων καταγράφει την ύπαρξη μικροβίων στα ούρα. 
• Αν δείξει την ύπαρξη μικροβίων (πυοσφαίρια >2-4), ο γιατρός θα υποδείξει καλλιέργεια ούρων, η οποία χρειάζεται 48 ώρες, για να πολλαπλασιαστεί το βακτήριο στο εργαστήριο.
• Μαζί με τον εντοπισμό του τύπου του μικροβίου, προσδιορίζονται και τα κατάλληλα αντιβιοτικά, για να το καταπολεμήσουν (αντιβιόγραμμα). 
• Η συλλογή των ούρων θα πρέπει να γίνει προσεκτικά σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο.
• Αν ένα άτομο κάνει υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, πρέπει να γίνουν επιπλέον ειδικές εξετάσεις, για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο ουροποιητικό σύστημα (π.χ. υπερηχογράφημα νεφρών και κύστης, κυστεοσκόπηση).

Πώς αντιμετωπίζονται οι ουρολοιμώξεις;

Αρχικά: Γενικά μέτρα πρόληψης

• Λήψη άφθονων υγρών, σταδιακά όλη την ημέρα
• Ούρηση με την πρώτη επιθυμία (σε καθιστή θέση οι γυναίκες)
• Ούρηση αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή
• Σωστός καθαρισμός της γεννητικής περιοχής

Αντιβιοτική αγωγή

• Οι περισσότερες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος που προκαλούνται από βακτήρια αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά. 
• Όταν συνυπάρχει κάποια πάθηση στο ουροποιητικό, όπως λίθος ή υπερτροφία του προστάτη, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και το αίτιο σε δεύτερο χρόνο.
• Οι περισσότεροι ασθενείς θα θεραπευτούν στο σπίτι, παίρνοντας τα φάρμακα από το στόμα. 
• Σε βαριές λοιμώξεις με πυρετό, συνήθως χρειάζεται νοσηλεία σε νοσοκομείο για ενδοφλέβια αγωγή και ενυδάτωση. 

Πότε χρειάζεται ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση;

          1)  Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις σε γυναίκες

Ο ουρολόγος, ανάλογα με το ιστορικό, μπορεί να δώσει κάποιες οδηγίες, για να μειωθούν τα επεισόδια ουρολοιμώξεων, όπως:

• Χαμηλή δόση αντιβιοτικού κάθε μέρα για διάστημα 6 μηνών ή περισσότερο
• Μια δόση αντιβιοτικού πριν ή αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή

          2)  Λοιμώξεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

• Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η λοίμωξη των ούρων, ακόμη και αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται, γιατί μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους, τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. 
• Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παίρνετε φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού, γιατί μερικά αντιβιοτικά δεν είναι ασφαλή για χορήγηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Λοιμώξεις στους άνδρες

• Οφείλονται συχνά στην παρεμπόδιση της ροής των ούρων από λίθο ή υπερπλασία του προστάτη. 

• Σε μόλυνση του προστάτη, συνήθως χρειάζεται θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, για να καταπολεμηθεί το μικρόβιο (το ελάχιστο 15 ημέρες έως και 6 μήνες).

10 απλά μέτρα για την πρόληψη των ουρολοιμώξεων

1. Πίνετε άφθονα υγρά. Ιδιαίτερα νερό! 8-10 ποτήρια κάθε μέρα με μεσοδιαστήματα 2 ωρών 
2. Ουρείτε, όταν έχετε επιθυμία για ούρηση.
3. Ουρείτε πάντα πριν και μετά τη σεξουαλική επαφή.
4. Ουρείτε αμέσως μετά το πρωκτικό σεξ. Χρησιμοποιήστε σαπούνι ή ένα μη ιωδιούχο αντισηπτικό. Το πρωκτικό σεξ σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα ουρολοίμωξης, αφού στον πρωκτό «φιλοξενούνται» φυσιολογικά τα τυπικά μικρόβια των ουρολοιμώξεων (κολοβακτηρίδιο, το γνωστό E.Coli).
5. Σκουπίζεστε ύστερα από ούρηση ή αφόδευση από τα εμπρός προς τα πίσω πάντα. Έτσι προφυλάγεστε από τη μεταφορά μικροβίων από τον πρωκτό στην ουρήθρα και τον κόλπο.
6. Αποφύγετε τη χρήση αντισηπτικών μέσα στον κόλπο.
7. Αποφύγετε τη χρήση πολύ στενών ρούχων κα συνθετικών εσωρούχων.
8. Πίνετε χυμό cranberry (βακκινίων). Κυρίως σκευάσματα, τα οποία περιέχουν συμπυκνωμένη μορφή cranberry και πωλούνται στα φαρμακεία, που αποδεδειγμένα προφυλάσσουν από τις ουρολοιμώξεις.
9. Πίνετε ξινόγαλα ή τρώτε γιαούρτι πρόβειο (με πέτσα).Περιέχει γαλακτοβάκιλλο και προφυλάσσει από τις ουρολοιμώξεις και τις κολπίτιδες (μυκητιάσεις).

Συμβουλευτείτε τον Ουρολόγο σας, εάν έχετε επεισόδιο ουρολοίμωξης. Μη χρησιμοποιείτε εμπειρικά αντιβιοτικά σκευάσματα..