Αιμιλιανός Γαττάς : Η σφαγή των Χριστιανών στη Δαμασκό το 1860 (Μέρος Γ’)

Ο Αιμιλιανός μας παρουσιάζει σε τέσσερα μέρη, την ιστορία της Δαμασκού και ειδικότερα τη σφαγή των Χριστιανών το 1860. Στο τρίτο μέρος αναφέρετε στην μάχη της Δαμασκού και πως τελικά μετατράπηκε σε έναν θρησκευτικό πόλεμο…

Σε μια Ανατολή που δε σταμάτησε ποτέ να ματώνει η ιστορία γράφεται μέρα με τη μέρα, λεπτό προς λεπτό. Τα γεγονότα που παρουσιάζει σε αυτό το άρθρο είναι σχεδόν παντελώς άγνωστα και αδιερεύνητα από τον επιστημονικό κόσμο της Ελλάδος.

Το πρώτο και το δεύτερο μέρος του άρθρου, μπορείτε να το διαβάσετε στα θέματα απόψεις.

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ 1860

Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1840 , o Bashir o τρίτος, ήταν ο τελευταίος πρίγκιπας του κράτους του Λιβάνου ο οποίος διορίστηκε από τον Οθωμανό σουλτάνο. Γεωγραφικά, το εμιράτο του Λιβάνου αντιπροσωπεύει το κεντρικό τμήμα του σημερινού, το οποίο ιστορικά είχε κατοικηθεί ως επί το πλείστον από χριστιανούς και Δρούζους.

Με το που ανέλαβε την εξουσία ο νέος πρίγκιπας ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες μεταξύ Χριστιανών και Δρούζων κάτι που είχε τις ρίζες του στα χρόνια του Ιμπραήμ. Με αυτή την αφορμή, ο σουλτάνος ​​καθαίρεσε τον πρίγκιπα στις 13 Ιανουαρίου του 1842 , και όρισε τον Ομάρ Πασά διοικητή του Όρους του Λιβάνου . Ο διορισμός αυτός , όμως , δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε. Οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών δυνάμεων πρότειναν στο σουλτάνο να κατατμηθεί ο Λίβανος σε δύο τμήματα, αυτό των χριστιανών και αυτό των Δρούζων οι οποίοι δεν ήταν ούτε Χριστιανοί αλλά ούτε και Οθωμανοί αλλά Ουνιταριανοί.

Στις 7 Δεκεμβρίου του 1842 ο σουλτάνος ​​ενέκρινε την πρόταση και ζήτησε από τον διοικητή της Δαμασκού , να γίνει διαχωρισμός της περιοχής. Η βόρεια περιοχή ήταν κάτω από χριστιανική διοίκηση και η νότια κάτω από τη διοίκηση των Δρούζων. Και οι δύο αξιωματούχοι των δύο περιοχών επρόκειτο να είναι υπεύθυνοι για τον κυβερνήτη της Σιδώνας , ο οποίος κατοικούσε στη Βηρυτό . Ο δρόμος Βηρυτού – Δαμασκού ήταν η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο περιοχών .

Αυτή η κίνηση ωστόσο ιστορικά αποδείχθηκε πως ήταν λάθος. Η ένταση μεταξύ των δύο πλευρών αυξήθηκε. Σε αυτήν την επιδείνωση της έντασης σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ξένες δυνάμεις. Πιο συγκεκριμένα οι Γάλλοι υποστήριζαν τους Χριστιανούς , ενώ οι Βρετανοί τους Δρούζους. Τέλος οι Οθωμανοί υπέθαλψαν διαμάχες για την αύξηση της διχοτόμησης του κράτους . Όλα τα παραπάνω οδήγησαν σε εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών από το Μάιο του 1845.

Ως εκ τούτου , οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ζήτησαν από τον Οθωμανό σουλτάνο ​​ την αποκατάσταση της τάξης στο Λίβανο, πράγμα που προσπάθησε να το κάνει με τη δημιουργία νέου συμβουλίου σε κάθε μία από τις επαρχίες .

Αυτό το σύστημα απέτυχε, μιας και οι αγρότες άρχισαν να επιβαρύνονται , με μεγάλους φόρους , πράγμα που τους έκανε να επαναστατήσουν εναντίον αυτών των φεουδαρχικών πρακτικών. Το 1858 ο Σαχίν, ένας αγρότης ηγέτης των Μαρωνιτών , ζήτησε από την φεουδαρχική τάξη την κατάργηση των προνομίων της . Η άρνηση του αιτήματος του οδήγησε τους χωρικούς στο να αρχίσουν την προετοιμασία εξέγερσης. Τον Ιανουάριο του 1859 μια ένοπλη εξέγερση με επικεφαλής τον Σαχίν ξέσπασε στην περιοχή. Η εξέγερση στόχευε τον Σεΐχη του Όρους του Λιβάνου. Και έτσι οι αντάρτες αγρότες έστησαν το δικό τους κράτος.

Η παραπάνω εξέγερση, είχε μια επαναστατική επίδραση στις άλλες περιοχές του Λίβανου. Οι διαταραχές εξαπλώθηκαν έως και το κεντρικό Λίβανο . Οι Μαρωνίτες αγρότες , υποστηρίζονταν ενεργά από τους κληρικούς τους και άρχισαν να προετοιμάζουν ένοπλη εξέγερση εναντίον των Δρούζων αφεντικών τους. Με τη σειρά τους, οι άρχοντες των Δρούζων άρχισαν να οπλίζουν τους παράνομους. Η καταστροφή της χριστιανικής συνοικίας της Δαμασκού το 1860 ήταν αποτέλεσμα όλων αυτών.

Η ένταση ωστόσο κλιμακώθηκε όταν ο Μαρωνίτης Πατριάρχης Παύλος, εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως από το 1756 όπου δύο εμίρηδες ασπάστηκαν το Χριστιανισμό είχε ως στόχο την εξάλειψη των Δρούζων, απείλησε τον Πρίγκιπα των Δρούζων Μουσταφά ότι θα εκτοπίσει όλους τους Δρούζους του Λιβάνου με 300.000 άνδρες που είχε συγκεντρώσει.

Με τη συνενοχή των στρατιωτικών αρχών και των Τούρκων στρατιωτών , των Δρούζων και σουνιτικών παραστρατιωτικών ομάδων οργανώνοθηκε πογκρόμ που διήρκεσε τρεις ημέρες ( 9 έως 11 Ιούλιου ). 25.000 χριστιανοί έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών και των προξένων των Κάτω Χωρών.Οι Εκκλησίες και τα ιεραποστολικά σχολεία πυρπολήθηκαν. Πολλοί χριστιανοί σώθηκαν χάρη στην παρέμβαση της Αμπντ αλ – Καντίρ. Η χριστιανική συνοικία της παλιάς πόλης ( ως επί το πλείστον κατοικούνταν από καθολικούς ), συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου αριθμού εκκλησιών, κάηκε .

Οι περισσότερες πηγές μιλάν για 7.000 έως 11.000 νεκρούς και κάποιες υποστηρίζουν πως πρόκειται για πάνω από 20.000.Ένα γράμμα στην αγγλική Daily News τον Ιούλιο του 1860 αναφέρει ότι είχαν δολοφονηθεί 7.000 με 8.000 χριστιανοί, ενώ υπήρχαν 5.000 χήρες και 16.000 ορφανά. Ο James Lewis Farley , σε επιστολή του , μιλάει για την καταστροφή 326 χωριών, 560 εκκλησιών , 28 κολεγίων, 42 μοναστηριών , και 9 άλλων θρησκευτικών ιδρυμάτων.

Τα αιματηρά γεγονότα οδήγησαν τη Γαλλία να παρέμβει και να σταματήσει τη σφαγή μιας και τα οθωμανικά στρατεύματα είχαν υποβοήθηση τις ισλαμικές δυνάμεις είτε με την άμεση υποστήριξη είτε αφοπλίζοντας τις χριστιανικές. Η Γαλλία, με επικεφαλής τον Ναπολέοντα, υπενθύμισε τον παλαιό ρόλο της ως προστάτης των χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πράγμα που είχε ξεκινήσει το 1523.

Μετά τη σφαγή και τη διεθνή κατακραυγή , η Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 3 Αυγούστου 1860, με τη βοήθεια 12.000 Ευρωπαίων στρατιωτών αποκατάστησε την τάξη. Στις 9 Ιουνίου 1861, διορίστηκε Χριστιανός διοικητής του όρους του Λιβάνου. Η παρατεταμένη γαλλική παρουσία στη Συρία πολεμήθηκε σύντομα από τη βρετανική κυβέρνηση, η οποία υποστήριξε ότι η ειρήνευση θα πρέπει να αφεθεί στην οθωμανική αρχή.

Μια σημαντική συνέπεια της γαλλικής αποστολής ήταν η καθιέρωση της αυτονομίας του Όρους του Λιβάνου από την οθωμανική Συρία, με το διορισμό από το Σουλτάνο Χριστιανό διοικητή από την Κωνσταντινούπολη στις 9 Ιουνίου 1861.

Στο όρος του Λιβάνου ξεκίνησαν να διαφαίνονται οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ Μαρωνιτών και Δρούζων. Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν το 1841 και πήραν τη μορφή πολέμου το 1860.

Ο πόλεμος λοιπόν όπως είδαμε και παραπάνω άρχισε το 1860 με τη μορφή μιας λαϊκής επανάστασης που πραγματοποιούνταν από τους αγρότες Μαρωνιτες και Δρούζους . Σταδιακά όμως μετατραπεί σε ένα καθαρά θρησκευτικό πόλεμο μεταξύ των Μαρωνιτών και των Δρούζων .

Για μια περίοδο περίπου τριών εβδομάδων , μεταξύ 28 Μαΐου και 18 Ιουνίου , δρούσαν δυνάμεις με την ενθάρρυνση των Οθωμανών , ως μια ολοκληρωμένη εκστρατεία εξόντωσης των χριστιανών. Ο Βαρκ σφάγιασε περίπου 200-380 χωριά. Κατά τη διάρκεια της σφαγής αυτής σκοτώθηκαν περίπου 15000 Χριστιανοί.

Πιο συγκεκριμένα το βράδυ της 17^ης Ιουνίου κάποιοι ζωγράφισαν έξω από την πόρτα όλων των Χριστιανών ένα κόκκινο σταυρό. Την επόμενη ημέρα είπαν πως αυτό το έκανε μία ομάδα παιδιών μουσουλμάνων των οποίων ο σουλτάνος διέταξε την παραδειγματική τιμωρία. Αυτή υπήρξε και η αφορμή της σφαγής των χριστιανών. Οι αγανακτισμένοι Μουσουλμάνοι βρήκαν αφορμή να εκδικηθούν τους Χριστιανούς για τα προνόμια τα οποία είχαν κερδίσει.

Έτσι, λεηλατήθηκαν χιλιάδες νοικοκυριά και κατεστράφησαν περίπου 560 ναοί. Οι Οθωμανοί σε όλες αυτές τις εχθροπραξίες έπαιζαν το ρόλο του παρατηρητή αδιαφορώντας ή μάλλον παραμελώντας για το τι συνέβαινε. Τέλος αξίζει να σημειωθεί πως κάποιες πηγές αναφέρουν πως ίσως πρόκειται για προβοκάτσια της οθωμανικής διοίκησης.

Αιμιλιανός Γαττάς

Μεταπτυχιακός φοιτητής της Θεολογικής σχολής.

Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας

του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Για το LimnosReport